Οι Λειτουργικές ευχές της Προηγιασμένης Θείας Λειτουργίας και το Ψαλτήριον

Του Β. Χαραλάμπους, θεολόγου

_________________________

Παρατηρούμε ότι κάποιες λειτουργικές ευχές, που αναγινώσκει ο Ιερεύς, γέμουν από φράσεις του Ψαλτηρίου. Από την ευχή που αναγινώσκει ο Ιερεύς «Κύριε, οικτίρμον και ελεήμον, μακρόθυμε και πολυέλεε, ενώτισαι την προσευχήν ημών και πρόσχες τη φωνή της δεήσεως ημών, ποίησον μεθ’ ημών σημείον εις αγαθόν, οδήγησον ημάς εν τη οδώ σου, του πορεύεσθαι εν τη αληθεία σου, εύφρανον τας καρδίας ημών, εις το φοβείσθαι το όνομά σου το άγιον, διότι μέγας ει συ και ποιών θαυμάσια, Συ Θεός μόνος και ουκ έστιν όμοιός σοι εν θεοίς, Κύριε, δυνατός ει εν ελέει και αγαθός εν ισχύϊ, εις το βοηθείν και παρακαλείν και σώζειν πάντας τούς ελπίζοντας εις το όνομά Σου το άγιον», παρατηρούμε ότι υπάρχουν αρκετές φράσεις παρμένες από το Ψαλτήριον.

Συγκεκριμένα η φράση «οικτίρμον και ελεήμον, μακρόθυμε και πολυέλεε» είναι παρμένη από τον Ψαλμόν 85,15. Η φράση «ενώτισαι την προσευχήν ημών» είναι παρμένη από τον Ψαλμόν 54,2. Η φράση «πρόσχες τη φωνή της δεήσεως ημών» είναι παρμένη από τον Ψαλμόν 5,3. Η φράση «οδήγησον ημάς εν τη οδώ σου, του πορεύεσθαι εν τη αληθεία σου» είναι παρμένη από τον Ψαλμόν 85,11, καθώς και η φράση «εις το φοβείσθαι το όνομά σου». Η φράση «διότι μέγας ει συ και ποιών θαυμάσια» είναι παρμένη από τον Ψαλμόν 85,10. Η φράση «ουκ έστιν όμοιός σοι εν θεοίς, Κύριε» είναι παρμένη από τον Ψαλμόν 85,8.

Από την ευχή που αναγινώσκει ο Ιερεύς «Κύριε, μη τω θυμώ σου ελέγξης ημάς, μηδέ τη οργή σου παιδεύσης ημάς, αλλά ποίησον μεθ’ ημών κατά την επιείκειάν σου, ιατρέ και θεραπευτά των ψυχών ημών, οδήγησον ημάς επί λιμένα θελήματός σου…», παρατηρούμε ότι υπάρχουν αρκετές φράσεις παρμένες από το Ψαλτήριο. Συγκεκριμένα η φράση «Κύριε, μη τω θυμώ σου ελέγξης ημάς, μηδέ τη οργή σου παιδεύσης ημάς», είναι παρμένη από τον Ψαλμόν 6,2. Η φράση «οδήγησον ημάς επί λιμένα θελήματός σου», είναι παρμένη από τον Ψαλμόν 106,30.

Επίσης από την ευχή που αναγινώσκει ο Ιερεύς «Εσπέρας και πρωί και μεσημβρίας, αινούμεν, ευλογούμεν, ευχαριστούμεν και δεόμεθά σου, Δέσποτα των απάντων, Φιλάνθρωπε, Κύριε, κατεύθυνον την προσευχήν ημών, ως θυμίαμα ενώπιόν σου, και μη εκκλίνης τας καρδίας ημών εις λόγους, ή εις λογισμούς πονηρίας, αλλά ρύσαι ημάς εκ πάντων των θηρευόντων τας ψυχάς ημών, ότι προς σε, Κύριε, Κύριε, οι οφθαλμοί ημών, και επί σοι ηλπίσαμεν…», παρατηρούμε ότι υπάρχουν αρκετές φράσεις παρμένες από το Ψαλτήριον. Συγκεκριμένα η φράση «Κύριε, κατεύθυνον την προσευχήν ημών, ως θυμίαμα ενώπιόν σου», είναι παρμένη από τον Ψαλμόν 140,2. Η φράση «μη εκκλίνης τας καρδίας ημών εις λόγους, ή εις λογισμούς πονηρίας», είναι παρμένη από τον Ψαλμόν 140,4.  Η φράση «Κύριε, Κύριε, οι οφθαλμοί ημών, και επί σοι ηλπίσαμεν», είναι παρμένη από τον Ψαλμόν 140,8.

Από την ευχή που αναγινώσκει ο Ιερεύς «Ο Θεός, ο μέγας και αινετός …», η φράση «Θεός, ο μέγας και αινετός», είναι παρμένη από τον Ψαλμόν 47,2.  Επίσης από την ευχήν που αναγινώσκει ο Ιερεύς «Ο Θεός, ο μόνος αγαθός και εύσπλαγχνος, ο εν υψηλοίς κατοικών και τα ταπεινά εφορών …», η φράση «Ο Θεός, ο μόνος αγαθός και εύσπλαγχνος, ο εν υψηλοίς κατοικών και τα ταπεινά εφορών», είναι παρμένη από τον Ψαλμόν 112,5-6.

Advertisement

Τα περί της ‘’Καθ’όλου Εκκλησίας’’, η οποία περιλαμβάνει και τον Παπισμόν

Του Β. Χαραλάμπους, θεολόγου

_________________________

Ο Άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς αναφέρει τα ακόλουθα για τη μοναδικότητα της Μίας Αγίας Εκκλησίας : «Η Εκκλησία δεν είναι μόνο μία, αλλά και μοναδική.  Εν τω Κυρίω Ιησού δεν είναι δυνατόν να υπάρξουν πολλά σώματα, κατά τον ίδιον τρόπον δεν είναι δυνατόν να υπάρχουν εν αυτώ πολλές Εκκλησίες.  Εν τω Θεανθρωπίνω αυτού σώματι η Εκκλησία είναι μία και μοναδική, όπως ο Θεάνθρωπος, ο  Χριστός, είναι ένας και μοναδικός»*.  

Δυστυχώς αντορθόδοξες διδασκαλίες περί της ‘’καθ’όλου Εκκλησίας’’, η οποία περιλαμβάνει και τον Παπισμό, στρεβλώνουν την Ορθόδοξη Εκκλησιολογία. Τα περί της ‘’καθ’όλου Εκκλησίας’’, η οποία περιλαμβάνει και τον Παπισμό, αντιστρατεύονται τη μοναδικότητα της Εκκλησίας. 

Ιδιαίτερα κατά την περίοδο της συνάντησης του Οικουμενικού Πατριάρχη Αθηναγόρα με τον Πάπα Παύλο τον Στ΄ το έτος 1967, αλλά και μετά, παρατηρείται ένταση της επιμονής στο θεώρημα τούτο, το οποίο στρεβλώνει την Ορθόδοξη Εκκλησιολογία. 

Η έννοια της καθ’ όλου Εκκλησίας η οποία περιλαμβάνει και τον Παπισμό, καθώς και το θεώρημα των ‘’δύο πνευμόνων’’, ουδόλως παραπέμπουν στη μοναδικότητα της Μίας Αγίας Καθολικής και Αποστολικής Εκκλησίας, της Ορθόδοξης δηλαδή Εκκλησίας.  Αυτά  στρεβλώνουν την Ορθόδοξη Εκκλησιολογία. 

Χαρακτηριστικό ήταν και το περί της ‘’καθ’ όλου Εκκλησίας’’, το οποίο ο   Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Μακάριος Γ΄ απεύθυνε στον Οικουμενικό Πατριάρχη Αθηναγόρα, ομιλών περί ‘’της ενότητος μεταξύ των Εκκλησιών Ορθοδόξου και Ρωμαιοκαθολικής, επ’ αγαθώ της καθ’ όλου Εκκλησίας’’**.   

Να υπενθυμίσουμε ότι ο   Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Μακάριος Γ΄, με τηλεγράφημά του προς τον Οικουμενικό Πατριάρχη Αθηναγόρα, το οποίο είχε σταλεί καθ’ όν χρόνο ο Οικουμενικός Πατριάρχης Αθηναγόρας βρισκόταν στο Βατικανό (για τη συνάντηση με τον Πάπα Παύλο τον Στ΄), στις 27 Οκτωβρίου 1967, ανέφερε τα  εξής : «Αυτού Παναγιότητα Πατριάρχην Αθηναγόραν, Βατικανόν.  Άσμενοι εδεξάμεθα τηλεγράφημα Υμετέρας γερασμιωτάτης Παναγιότητας, δι’ ου αγγέλλει ημίν Αύτη μετάβασιν Αυτής εις Βατικανόν  προς επίσκεψιν Αυτού Αγιότητος Πάπα Παύλου Έκτου.   Πληρούμεθα χαράς πολλής επί ιστορική συναντήσει και ευχάς ικετηρίους εκ βάθους ψυχής τω Θεώ αναπέμπομεν, όπως ευλογή δαψιλώς τας βουλάς Αυτής και ενεργείας προς προαγωγήν του πνεύματος της αγάπης και της ενότητος μεταξύ των Εκκλησιών Ορθοδόξου και Ρωμαιοκαθολικής, επ’ αγαθώ της καθ’ όλου Εκκλησίας και προς δόξαν του Ουρανίου Δομήτορος.  Λευκωσία 27.10.1967.  Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Μακάριος»**.

Η αναφορά του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ΄ περί «της ενότητος μεταξύ των Εκκλησιών Ορθοδόξου και Ρωμαιοκαθολικής, επ’ αγαθώ της καθ’ όλου Εκκλησίας»**, δεν είναι σύμφωνη με την Ορθόδοξη Εκκλησιολογία.   Είναι ατόπημα μεγάλο να θεωρούμε την   Ορθόδοξη Εκκλησία, δηλαδή την Μία Αγία Εκκλησία, ως μέρος της  ‘’καθ’ όλου Εκκλησίας’’.  

Ο  Ομότιμος Καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ  Δημήτριος Τσελεγγίδης, σε άρθρο του, το οποίο τιτλοφορείται ‘’Είναι οι Ετερόδοξοι μέλη της Εκκλησίας;’’ σημειώνει μεταξύ άλλων τα εξής :  «Η θεωρία των δύο ‘’πνευμόνων’’ του Χριστού.  Η θεωρία αυτή έχει την πατρότητά της στον Ρωμαιοκαθολικισμό.  Σύμφωνα με τη θεωρία αυτή ο Χριστός έχει ως ‘’πνεύμονές’’ Του τον  Ρωμαιοκαθολικισμό και την Ορθόδοξη Εκκλησία.  Σήμερα, δυστυχώς, η θεωρία αυτή υιοθετήθηκε και από πολλούς Ορθόδοξους Ιεράρχες και λαϊκούς Ακαδημαϊκούς θεολόγους, μάλλον αβασάνιστα.  Και τούτο, γιατί η θεωρία αυτή κρινόμενη από Ορθόδοξη άποψη όχι μόνο αθεολόγητη είναι, αλλά και κυριολεκτικά βλάσφημη»***.

Δυστυχώς δεν είναι λίγοι εκείνοι οι οποίοι ομιλούν περί της ‘’καθ’ όλου Εκκλησίας’’.  Αυτά αναφέρονται και στο θεώρημα των δύο πνευμόνων’’.  Τα περί της ‘’καθ’ όλου Εκκλησίας’’,  κατ’ ουσία αντιστρατεύονται τη μοναδικότητα της Εκκλησίας. ‘’Εν τω Θεανθρωπίνω αυτού σώματι η Εκκλησία είναι μία και μοναδική, όπως ο Θεάνθρωπος, ο  Χριστός, είναι ένας και μοναδικός»*, τονίζει ο Άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς. Τα περί της ‘’καθ’ όλου Εκκλησίας’’   είναι ξένα προς την Ορθόδοξη Εκκλησιολογία.

*Αγίου Ιουστίνου Πόποβιτς «Δογματική της Ορθοδόξου Εκκλησίας» (Αναδημοσίευση από τη γαλλική μετάφραση στον Ορθόδοξο Τύπο, 29/6/2007).

**Εκκλησιατικό Περιοδικό ‘’Απόστολος Βαρνάβας’’ – Όργανον της Εκκλησίας Κύπρου (Ιαννουάριος-Φεβρουάριος 1968).

***Έκδοση (έκτακτη) ‘’Εν συνειδήσει’’ Ιεράς Μονής Μεγάλου Μετεώρου – Ιούνιος 2009.

Ο Γέρων Γεώργιος Καψάνης διά τους αντιτιθεμένους εις τον Οικουμενισμόν θεολόγους

Του Β. Χαραλάμπους, θεολόγου

_________________________

Η παρατήρηση του μ. Αρχιμανδρίτη Γεωργίου Καψάνη για τη διαφορότροπη απαξίωση των θεολόγων, οι οποίοι ασκούν με ορθόδοξη σοβαρότητα κριτική του συγκρητιστικού Οικουμενισμού, αποτελεί παρακαταθήκη ορθόδοξης έγνοιας, γι’ αυτά που πολλές φορές τεκταίνονται και λυπούν το πλήρωμα της Εκκλησίας. 

Ως γνωστό ο Γέροντας Γεώργιος Καψάνης υπερασπίστηκε πολλές φορές την Ορθόδοξη Πίστη, ιδιαιτέρως έναντι των παπικών πλανών.  Από τη θέση του, ως Ηγουμένου της Ιεράς Μονής Οσίου Γρηγορίου Αγίου Όρους, διεδραμάτισε σπουδαίο ρόλο στον αντιαιρετικό αγώνα της Εκκλησίας μας και ειδικότερα σε αυτά που αφορούσαν την ανασκευή των παπικών πλανών.

Κατέδειξε ο Γέροντας Γεώργιος Καψάνης, ότι το κάλλος της ομολογίας έχει ευεργετική επίδραση, όχι μόνο στον Ορθόδοξο λαό, αλλά και σε όσους ταλαιπωρούνται από τέτοιες κακοδοξίες. Για τούτο έγραφε ότι, «ηΕκκλησία ησθάνετο πάντοτε βαρύτατο χρέος να διατηρήση ακαινοτόμητον και ανόθευτον την Αποστολικήν πίστιν και παράδοσιν»*. 

Όσον αφορά τη μεταχείριση των θεολόγων που ασκούν με ορθόδοξη σοβαρότητα κριτική κατά του συγκρητιστικού Οικουμενισμού, ο Γέροντας Γεώργιος Καψάνης έγραφε με λύπη : «Σπανίως ή ουδέποτε Ορθόδοξος θεολόγος διαφωνών προς τον τρόπον καθ’ ον διεξάγονται σήμερον οι διάλογοι καλείται να συμμετάσχη εις αυτούς και εάν κατά λάθος συμμετάσχη θα φροντίσουν δια την αντικατάστασίν του. Διοργανούνται  επίσης οικουμενιστικά σεμινάρια, εις τα οποία εν συνεργασία μετά Ρωμαιοκαθολικών και Προτεσταντών θεολόγων επιχειρείται ο επηρεασμός των νέων θεολόγων και κληρικών και η οικουμενιστική των μόρφωσις. Από τα επίσημα εκκλησιαστικά περιοδικά αποκλείονται θεολογικά κείμενα κριτικά του συγκρητιστικού Οικουμενισμού»*.  Αυτό ποιος το διαμφισβητεί;

Η παρατήρηση του μ. Αρχιμανδρίτη Γεωργίου Καψάνη, για τους θεολόγους που ασκούν σοβαρή κριτική του συγκρητιστικού Οικουμενισμού, δεν προβληματίζει; Αυτά ας προβληματίσουν και όσους απαξιωτικά συμπεριφόρονται προς εγκρίτους θελόγους, όπως το παράδειγμα της φανερής διαφορότροπης απαξίωσης εγκρίτου δογματολόγου καθηγητή και όχι μόνο, για λόγους ευνοήτους.

Αναπολόγητοι και χωρίς Ορθόδοξη επιχειρηματολογία, εξαπολύουν μύδρους εμπάθειας κατά των θεολόγων που επιμένουν με ορθόδοξη σοβαρότητα στην ακρίβεια των αληθειών της Ορθόδοξης Πίστης μας. 

Καθ’ ημέραν αυξάνονται οι αντίθεοι αρνητές και υβριστές της Πίστης μας. Κι όμως κανένας από αυτούς που  απαξιώνουν τους θεολόγους που ασκούν σοβαρή κριτική του συγκρητιστικού Οικουμενισμού,  δεν εχει εκζητήσει την εκκλησιαστική καταδίκη των, τη στιγμή μάλιστα που κάποιοι εξ αυτών  επισύρουν και την απειλή της καταδίκης των θεολόγων αυτών.

Η κορωνίδα της διαφορότροπης  απαξίωσης των θεολόγων αυτών, είναι ο εκ των προτέρων αποκλεισμός των από τη συμμετοχή τους, τόσο στους διαχριστιανικούς, όσο και στους διαθρησκειακούς διαλόγους.

Θα επαναλάβουμε αντί άλλου επιλόγου, τα λόγια του Γέροντα Γεωργίου Καψάνη : «Σπανίως ή ουδέποτε Ορθόδοξος θεολόγος διαφωνών προς τον τρόπον καθ’ ον διεξάγονται σήμερον οι διάλογοι καλείται να συμμετάσχη εις αυτούς και εάν κατά λάθος συμμετάσχη θα φροντίσουν δια την αντικατάστασίν του». 

Θα παρέλθει όμως αυτή η διαφορότροπη απαξίωση, γιατί ‘’ο Χριστός κυβερνά την Εκκλησία’’, για να θυμίσουμε αυτό που τόνιζε ο Όσιος Παΐσιος, τον οποίο ‘’επιλεκτικά’’ ενθυμούνται.  Θα έλθει καιρός που η απαξίωση αυτή θα λάβει τέρμα και όσοι σήμερα προβαίνουν χωρίς ανασκευή σε κακοδοξίες και άλλες παρερμηνείες θα περάσουν στο περιθώριο.  Δεν θα είναι για πάντα αυτή η λυπηρή κατάσταση, την οποία καταγράφει με λύπη ο Γέροντας Γεώργιος Καψάνης.  Ζη Κύριος.

*Περιοδικό ‘’Όσιος Γρηγόριος’’ – ετήσια έκδοσις Της Ιεράς Μονής Οσίου Γρηγορίου Αγίου Όρους – αρ. 38. (Σκέψεις περί της συμμετοχής των Ορθοδόξων εις την Οικουμενικήν Κίνησιν και το Π.Σ.Ε. –  Αρχιμ. Γεωργίου Καθηγουμένου Ι. Μονής Οσίου Γρηγορίου Αγίου Όρους).

Πανορθόδοξον Σύνοδον επιζητεί η πλειοψηφία των Τοπικών Ορθοδόξων Εκκλησιών

Του Β. Χαραλάμπους, θεολόγου

_________________________

Σε άρθρο το οποίο δημοσιεύτηκε στη διαδικτυακή έκδοση του «Ορθόδοξου Τύπου» στις 24 Ιαννουαρίου 2023 με τίτλο ‘’Ο Αλεξανδρείας επιμένει εις Πανορθόδοξον’’, σημειώνεται μεταξύ άλλων ότι ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας ‘’επαναφέρει εις συνέντευξίν του ως παγίαν λύσιν την  Πανορθόδοξον’’.  Στο εν λόγω άρθρο παρατίθεται απόσπασμα από τη συνέντευξη του Πατριάρχη Αλεξανδρείας στην εφημερίδα «Το Βήμα» της 15^ης Ιαννουαρίου 2023, όπου σημειώνεται μεταξύ άλλων το εξής : ‘’Στην Ορθόδοξη Εκκλησία πάντοτε τα αναφυόμενα προβλήματα ελύνοντο πανορθοδόξως και συνοδικώς.  Έχω την πεποίθηση ότι το ουκρανικό εκκλησιαστικό ζήτημα θα λυθεί, όταν σταθούμε όλοι μας νηφάλια απέναντί του’’.

Η Πανορθόδοξη Σύνοδος είναι η μόνη οδός, καθότι θα επαναφέρει πρωτίστως την Εκκλησιαστική ενότητα. Μόνο συνοδικώς θα επιλυθεί το πολύπλοκο και ιδιάζον Ουκρανικό πρόβλημα. Προς τούτο συνηγορεί και η επισήμανση του μ. πατρός Γεωργίου Μεταλληνού, σε κείμενό του που τιτλοφορείτο ‘’Για να μη κακοποιείται το εκκλησιαστικό αυτοκέφαλο’’ (29/11/2018, ιστολόγιο ‘’aktines’’), ο οποίος τόνισε ότι ‘’τα αυτοκέφαλα δεν πρέπει να διασπούν την ενότητα των κατά τόπους Ορθοδόξων Εκκλησιών, που διακρατείται με τη μία Πίστη, την ίδια Λατρεία και την ίδια Κανονική Τάξη’’.

Το να τεθεί το θέμα σε Πανορθόδοξη Σύνοδο, βρίσκει σύμφωνο και τον  Πατριάρχη Ιεροσολύμων, τον Πατριάρχη Αντιοχείας, τον Πατριάρχη Σερβίας ο οποίος επίσης ζήτησε  Πανορθόδοξη Σύνοδο για το Ουρανικό, τον Αρχιεπίσκοπο Αλβανίας ο οποίος στην αρχική του εισήγηση πρότεινε  Πανορθόδοξη Σύνοδο για το Ουρανικό και τον Αρχιεπίσκοπο  Τσεχίας. Τέσσερεις Ιεράρχες της Εκκλησίας της Ελλάδος (Κυθήρων, Πειραιώς, Κονίτσης και Αιτωλοακαρνανίας), πρότειναν Πανορθόδοξη Σύνοδο για το Ουρανικό.

Θα πρέπει επίσης να προστεθεί ότι η  Σύνοδος του Πατριαρχείου Ρουμανίας επεσήμανε, ότι δεν ζητήθηκε Πανορθόδοξη διαμεσολάβηση για το ουκρανικό εκκλησιαστικό πρόβλημα, ανάλογη με εκείνη που έγινε στο    σχίσμα με την Εκκλησία της Βουλγαρίας.  

Ας θυμίσουμε ότι απαρχή για να αρθεί το Βουλγαρικό Σχίσμα, αποτέλεσε η Πανορθόδοξη διάσκεψη του έτους 1932, που πραγματοποιήθηκε στο Άγιο Όρος.  Η άρση του Βουλγαρικού σχίσματος έγινε το έτος 1945.  Και όταν μετά την άρση του σχίσματος, δημιουργήθηκε νέο σχίσμα το έτος 1953, από το γεγονός ότι αυθαίρετα ο έξαρχος της Βουλγαρικής  Εξαρχίας  ανακηρύχθηκε  Πατριάρχης, η άρση του νέου σχίσματος έγινε κατά την Α΄ Πανορθόδοξη διάσκεψη της Ρόδου το έτος 1961 και  ακολούθως απονεμήθηκε στον  Έξαρχο της Βουλγαρικής  Εξαρχίας  ο τίτλος του Πατριάρχη.  Αυτά φυσικά καταρρίπτουν και τα περί ‘’κανονικού εθίμου’’ τα οποία προβάλλονται.

‘’Εκκλησία συστήματος και συνόδου εστίν όνομα’’, λέγει ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος (PG 55,493).  Με βάση το εκκλησιαστικό κριτήριο της ενότητας, με Πανορθόδοξη Σύνοδο θα επιλυθεί το μεγάλο αυτό πρόβλημα.  ‘’Στην Ορθόδοξη Εκκλησία πάντοτε τα αναφυόμενα προβλήματα ελύνοντο πανορθοδόξως και συνοδικώς’’, τόνισε ο    Πατριάρχης Αλεξανδρείας στην εν λόγω συνέντευξή του.

Τα περί ‘’έθους’’ εις πρωτόγνωρον ζήτημα Αυτοκεφάλου

Του Β. Χαραλάμπους, θεολόγου

_________________________

Σε άρθρο που δημοσιεύτηκε στη Romfea.gr στις 17 Ιανουαρίου 2023, με τίτλο «Μπάτσκας : ‘’Για την πλειονότητα των Εκκλησιών κανονικός είναι ο Κιέβου Ονούφριος’’», ο Σεβασμιώτατος Μπάτσκας Ειρηναίος χαρακτήρισε τη μη αναγνωρισμένη από την πλειοψηφία των Τοπικών Ορθοδόξων Εκκλησιών ως ‘’παρεκκλησιαστική δομή’’.  Εκείνο όμως το οποίο δίνει απάντηση στα περί ‘’κανονικού εθίμου’’,  τα οποία προβάλλονται με συστηματική μονομέρεια στην περίπτωση του ‘’Ουκρανικού’’, είναι εκείνο που σημειώνει ο Σεβασμιώτατος Μπάτσκας Ειρηναίος, ότι εκχωρήθηκε αυτό σε ‘’μια ανύπαρκτη Εκκλησία στην Ουκρανία’’.

Αυτό το οποίο παρατηρεί ο Επίσκοπος Μπάτσκας Ειρηναίος, ότι η Αυτοκεφαλία δόθηκε σε ‘’μια ανύπαρκτη Εκκλησία στην Ουκρανία’’, ποιος το διαμφισβητεί;   Πότε στην Ιστορία της Εκκλησίας δόθηκε Αυτοκεφαλία ‘’σε μια ανύπαρκτη Εκκλησία’’;  Τα περί ‘’κανονικού εθίμου’’ τα οποία προβάλλονται, από που ερείδονται;   Η μεγάλη ανατροπή, με την οποία η Κανονική  Εκκλησία της  Ουκρανίας παραγκωνίζεται και εκχωρείται Αυτοκεφαλία ‘’σε μια ανύπαρκτη Εκκλησία’’, είναι πρωτόγνωρη στην Ιστορία της Εκκλησίας.

Ως εκ τούτου ο ισχυρισμός ο οποίος προβάλλεται, ότι η θεμελίωση και η κανονικότητα της εκχώρησης Τόμου Αυτοκεφαλίας στα δύο σχισματικά μορφώματα ερείδεται σε ‘’κανονικό έθιμο’’, δεν ευσταθεί.   Για ποιο  ‘’κανονικό έθιμο’’ μπορούμε να ομιλούμε, όταν στην Ουκρανία υπήρχε κανονική Εκκλησιαστική δομή και δόθηκε σε μια ‘’παρεκκλησιαστική δομή’’, όπως την κατονομάζει ο Σεβ. Μπάτσκας;  Πότε στην Ιστορία της Εκκλησίας ‘’εξουδετερώθηκε’’ η συναίνεση των Τοπικών Ορθοδόξων Εκκλησιών; Σε ποιο ‘’κανονικό έθιμο’’ ερείδεται αυτό;

Ο Τόμος Αυτοκεφαλίας εκχωρήθηκε στα δύο σχισματικά μορφώματα, χωρίς τη συναίνεση των Τοπικών Ορθοδόξων Εκκλησιών.  Πότε συναντούμε τέτοια  ανατροπή στην Ιστορία της Εκκλησίας, για να ομιλούμε για ‘’κανονικό έθιμο’’;   Ουδέποτε στην  Ιστορία της Εκκλησίας επιχειρήθηκε τέτοια ανατροπή. 

Το παράδειγμα της ανύψωσης της Σερβικής Εκκλησίας σε Πατριαρχείο, η οποία έγινε ‘’με τρόπο όχι σύμφωνο με την ακρίβεια των Ιερών Κανόνων’’*, όπως σημειώνει ο καθηγητής κ. Ι. Ταρνανίδης, παρατηρώντας ότι ‘’η αναγνώριση αυτού του αξιώματος γίνεται χάρη οικονομίας και με γνώμονα την ωφέλεια της Εκκλησίας’’*, δίνει απάντηση σε όσα μονομερώς προβάλλονται. 

Στην περίπτωση του Ουκρανικού Εκκλησιαστικού ζητήματος ποια είναι η  ‘’ωφέλεια της Εκκλησίας’’ από την μεγάλη ανατροπή;   Αλλού ο κ. Ι. Ταρνανίδης, κατονομάζει την ωφέλεια τούτη, ως  την ενότητά της Εκκλησίας.  Με σαφήνεια ο  κ. Ι. Ταρνανίδης αναφέρεται στην ‘’ικανότητα της Ορθοδοξίας να κινείται έξω και πάνω από τους τύπους και να δίνει λύσεις στα αναφυόμενα προβλήματα με βάση την ευρύτερη ιδεολογία της, το γενικό συμφέρον και την ενότητά της’’*.  Για ποια ενότητα όμως ομιλούν, όσοι επιμένουν στη μονομέρεια στο ‘’Ουκρανικό’’;

Στην Πατριαρχική  ειρηνική επιστολή αναφορικά με την ανύψωση σε Πατριαρχείο της Εκκλησίας της Σερβίας, σημειώνετο μάλιστα ότι ‘’το γαρ εις Πατριαρχικήν προαχθήναι αξίαν τινά των επί μέρους Αγίων του Θεού Εκκλησιών, αποφάσεως δείται Οικουμενικής…’’*.  Η ‘’εξουδετέρωση’’ της συναίνεσης των Τοπικών Ορθοδόξων Εκκλησιών σε ποιο ‘’κανονικό έθιμο’’ ερείδεται;

Η μεγάλη ανατροπή στην Ουκρανία είχε ως κριτήριο την Εκκλησιαστική ενότητα;    Τουναντίον η κληθείσα ‘’Ενωτική Σύνοδος’’ στην Ουκρανία, έγινε αφορμή κλονισμού της Εκκλησιαστικής ενότητας με απρόβλεπτες συνέπειες.  Ποιο έθιμο ως πηγή δικαίου, θα μπορούσε να τεθεί υπεράνω της Εκκλησιαστικής ενότητας;   Ποιο έθιμο ως πηγή δικαίου, μπορεί να δημιουργεί τις προϋποθέσεις μεγάλου σχίσματος; 

*Ιω. Χ. Ταρνανίδη ‘’Θεωρία και πράξη στην ιστορική εξέλιξη του Αυτοκεφάλου των Σλαβικών Εκκλησιών’’ (Εκδόσεις Α/φων Κριακίδη, 2006)

Πανορθόδοξος Σύνοδος έδωσε την Πατριαρχικήν αξίαν εις την Ρωσικήν Εκκλησίαν

  

Του Β. Χαραλάμπους, θεολόγου

_______________________

Δεν είναι σωστό να προβάλλεται ότι η Πατριαρχική αξία στην Εκκλησία της Ρωσίας δόθηκε μονομερώς από το Οικουμενικό Πατριαρχείο χωρίς τη συναίνεση των Τοπικών Ορθοδόξων Εκκλησιών.  Αυτό δεν αληθεύει.

Ο καθηγητής Β. Φειδάς στο σύγγραμμά του ‘’Εκκλησιαστική Ιστορία της Ρωσσίας (988-1988)’’*, αναφορικά με το θέμα τούτο αναφέρει το εξής : ‘’To 1589 ιδρύθη το Πατριαρχείον Ρωσσίας.  Ήδη το 1586 ο μεταβάς εις Μόσχαν Πατριάρχης Αντιοχείας Ιωακείμ εδέχθη σχετικήν πρότασιν του τσάρου Θεοδώρου, αλλ’ απήντησεν ότι η ίδρυσις Πατριαρχείου Ρωσσίας απήτει την συμφωνίαν πάντων των Πατριαρχών της Ανατολής’’*.  Αυτό το οποίο σημειώνει ο κ.  Φειδάς, καταδεικνύει το απαραίτητο της συναίνεσης των Τοπικών Ορθοδόξων Εκκλησιών. 

Ακολούθως ο κ.  Φειδάς στο εν λόγω σύγγραμμά του τονίζει τα ακόλουθα :  ‘’Σύνοδος συνεκλήθη εν Κωνσταντινουπόλει (1590) αλλ’ επειδή δεν συμμετέσχεν ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας Μελέτιος Πηγάς συνεκλήθη η σύνοδος εκ νέου τη επιθυμία της ρωσσικής κυβερνήσεως, το 1593, έλαβε δε μέρος και ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας.  Η σύνοδος επεκύρωσε την ίδρυσιν του Πατριαρχείου Ρωσσίας, το οποίον κατελάμβανε την πέμπτην θέσιν αμέσως μετά το Πατριαρχείον Ιεροσολύμων’’*. 

Αυτό συνηγορεί και στον σπουδαίο εκκλησιαστικό λόγο του κ.  Φειδά, ο οποίος τονίζει ότι «κανονικώς αρμόδιον δια την ανακήρυξιν του ‘’αυτοκεφάλου’’ όργανον είναι η Οικουμενική Σύνοδος και κατ’ ακολουθίαν δια την Ορθόδοξον Εκκλησίαν η Πανορθόδοξος Σύνοδος…», καθώς και το ότι ‘’ομόθυμος σύνοδος ή ομόθυμος συμφωνία πάντων των πατριαρχικών θρόνων αποτελούν το κανονικόν όργανον ανακηρύξεως του αυτοκεφάλου ή του αυτονόμου εκκλησίας τινός, πάσα δε άλλη διαδικασία είναι αντικανονική και όχι μόνο δεν εξυπηρετεί την ενότητα, αλλά τουναντίον δια της καταπατήσεως της κανονικής παραδόσεως διαβιβρώσκει και διασπά την εν τη ορθή πίστει και αγάπη ενότητα της Εκκλησίας’’  (Βλασίου Φειδά,  «Το ‘’αυτοκέφαλον’’ και το ‘’αυτόνομον’’ εν τη Ορθοδόξω Εκκλησία»). 

Προς τι λοιπόν η ‘’εξουδετέρωση’’ της συναίνεσης των Τοπικών Ορθοδόξων Εκκλησιών;  Μια τέτοια πράξη δεν καταπατεί την κανονική παράδοση της Εκκλησίας και δεν διαταράσσει την ενότητά της;  Αυτό που τονίζει ο κ. Φειδάς ότι ‘’πάσα δε άλλη διαδικασία είναι αντικανονική και όχι μόνο δεν εξυπηρετεί την ενότητα, αλλά τουναντίον δια της καταπατήσεως της κανονικής παραδόσεως διαβιβρώσκει και διασπά την εν τη ορθή πίστει και αγάπη ενότητα της Εκκλησίας’’, αυτό είναι το κανονικό έθος  της Εκκλησίας μας.

Ας προσέξομε επίσης και αυτό που τονίζει    ο μ. Ανδρέας Μιτσίδης (Δ.Φ.), ο οποίος διετέλεσε Επιθεωρητής Μέσης Εκπαίδευσης του Υπ. Παιδείας Κύπρου του μαθήματος των Θρησκευτικών, στο σύγγραμμά του ‘’Το Αυτοκέφαλον της Εκκλησίας Κύπρου’’ (Λευκωσία 1977: ‘’Το 1593 συνήλθεν εν Κωνσταντινουπόλει Πανορθόδοξος Σύνοδος, της οποίας μετέσχον ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Ιερεμίας Β΄ ο Τρανός (1536-1595), ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας Μελέτιος Α΄ ο Πηγάς (1590-1601), αντιπροσωπεύων και τον Πατριάρχην Αντιοχείας Ιωακείμ Στ΄ (1593-1601), ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων Σοφρώνιος Δ΄ (1579-1608) και πολλοί Μητροπολίται.  Η Σύνοδος αύτη απεφάσισεν, όπως «τον θρόνον της ευσεβεστάτης πόλεως Μοσχόβου είναι τε και λέγεσθαι Πατριαρχείον δια το βασιλείας αξιωθήναι  παρά Θεού την χώραν ταύτην, πάσαν τε Ρωσίαν και τα υπερβόρεια μέρη υποτάττεσθαι τω πατριαρχικώ θρόνω Μοσχόβου και πάσης Ρωσίας, και των υπερβορείων μερών…) (Αρχιμανδρίτου Καλλινίκου Δελικάνη, Τα εν τοις Κώδιξι του Πατριαρχικού Αρχειοφυλακείου σωζόμενα επίσημα εκκλησιαστικά έγγραφα τα αφορώντα εις τα σχέσεις του Οικουμενικού Πατριαρχείου προς τας Εκκλησίας Αλεξανδρείας Αντιοχείας, Ιεροσολύμων και Κύπρου (1574-1863) (Κωνσταντινούπολις 1904)’’.  Πως λοιπόν επιμένουν σε μονομερή εκχώρηση Αυτοκεφαλίας από το Οικουμενικό Πατριαρχείο; 

Αυτό που δίνει ακόμη περισσότερο φως στο ζήτημα τούτο, είναι το απόσπασμα από τη μελέτη του μ. Αρχιεπισκόπου Αθηνών και Πάσης Ελλάδος Χριστοδούλου το οποίο  τιτλοφορείται ‘’Μελέτιος ο Πηγάς – Κεφάλαιον Γ΄ : Ο Μελέτιος ως Πατριάρχης Αλεξανδρειας’’**, ειδικότερα σε αυτό που αναφέρεται στο Ρωσικό θέμα και τη Σύνοδο του 1593. 

Στη μελέτη του αυτή που μεταξύ άλλων σημειώνει τα εξής : ‘’Κατ’ εκείνον τον καιρόν ο Οικουμενικός Πατριάρχης Ιερεμίας Β΄ την κανονικήν τάξιν παριδών, ανεκήρυξεν αυτοβούλως εις Πατριαρχείον τον Μητροπολιτικόν θρόνον Μοσκοβίας.  Πληροφορηθείς τούτο ο Μελέτιος απηύθηνεν επιστολήν προς τον Πατριάρχην Ιερεμίαν δριμέως ψέγων αυτόν δια την τολμηθείσαν παραβίασιν της Κανονικής εν τη Εκκλησία τάξεως’’.  ‘’Οίδα’’, έγραφε, ‘’επί τη αναγωγή εις Πατριαρχείον της Μοσκόβου Μητροπόλεως, ου γαρ σε διαλανθάνει ουχ ενός είναι τούτο Πατριάρχου (ει μη τη Παλαιά Ρώμη επανακολουθείν έγνωκεν η Νέα) αλλά Συνόδου και Συνόδου Οικουμενικής (των Ορθοδόξων δηλαδή).  Τούτον γαρ τρόπον και τα μέχρι σήμερον Πατριαρχεία κατέστη, δια τούτο έδει σου την ιεράν ψυχήν και των λοιπών αδελφών συμπαραλαβείν την ψήφον.  Δει γαρ πάντας ειδέναι (ως κατά την Γ΄ Σύνοδον οι Πατέρες διορίζονται) το πραττόμενον ότι περί κοινού τινός πράγματος εστίν η σκέψις· φανερόν δε ότι θρόνος ουδείς Πατριαρχικός ετέρω υπόκειται, αλλά τη καθολική συνδέεται Εκκλησία’’.  ‘’Δια της επιστολής ταύτης επί της Κανονικής αυτού βάσεως το θέμα της ανακηρύξεως του αυτοκεφάλου και της ανυψώσεως Μητροπόλεως τινός εις Πατριαρχικήν αξίαν, γεγονός ενέχον μεγάλην σημασίαν δια την πορείαν της Εκκλησίας’’.

‘’Δριμέως ψέγων αυτόν’’, σημειώνει ο μ. Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος.  Η αιτία ήταν ότι  ‘’ανεκήρυξεν ο Πατριάρχης Ιερεμίας αυτοβούλως εις Πατριαρχείον τον Μητροπολιτικόν θρόνον Μοσκοβίας’’. ‘’Απηύθηνεν επιστολήν προς τον Πατριάρχην Ιερεμίαν’’, γιατί δεν   τηρήθηκε η Κανονική Τάξη για το θέμα τούτο.  Η Κανονική Τάξη στο συνοδικό πολίτευμα της Εκκλησίας παρέπεμπε.  Το τονίζει σαφέστατα στην επιστολή του ο Άγιος Μελέτιος ότι ‘’ουχ ενός είναι τούτο Πατριάρχου, αλλά Συνόδου και Συνόδου Οικουμενικής’’.    Συνεπώς δεν είναι σωστή η επιμονή ότι τούτο είναι έργο ΄΄ενός Πατριάρχου’’.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι προηγήθηκε στις 26 Ιανουαρίου του έτους 1589 χειροτονία του Μητροπολίτη Μόσχας σε Πατριάρχη, από τον Οικουμενικό Πατριάρχη Ιερεμία Β΄.   Τη συναίνεση και των υπολοίπων Πατριαρχείων είχε ήδη υποδείξει και ο Πατριάρχης Αντιοχείας Ιωακείμ Στ΄ στον Τσάρο Θεόδωρο το έτος 1586. Έτσι όταν έφθασε  ο Άγιος Μελέτιος στην Κωνσταντινούπολη, αντιπροσωπεύων και τον Πατριάρχην Αντιοχείας Ιωακείμ Στ΄,  συγκροτήθηκε Ενδημούσα Σύνοδος στον Ιερό Ναό της Παμμακαρίστου στις 12 Φεβρουαρίου 1953. 

Όπως αναφέρει στη μελέτη του αυτή ο μ. Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος, ‘’σκοπός της Συνόδου ταύτης ήτο η ρύθμισις της ρωσικής αυτοκεφαλίας και η επίλυσις σοβαρών τινών ζητημάτων τάξεως και πειθαρχίας’’.  Αυτό που αναφέρει ο μ. Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος ‘’σκοπός της Συνόδου ταύτης ήτο η ρύθμισις της ρωσικής αυτοκεφαλίας’’ καταδεικνύει και την κανονική τάξη στο θέμα της Αυτοκεφαλίας. 

‘’Ου γαρ σε διαλανθάνει ουχ ενός είναι τούτο Πατριάρχου’’, έγραφε εξ αφορμής της μονομερούς εκχώρησης Αυτοκεφάλο ο Άγιος Μελέτιος, ο διατελέσας και Τοποτηρητής του Οικουμενικού Θρόνου κατά τα έτη 1597-1598. Αυτό καταδεικνύει τη σημασία της συναίνεσης στο μεγάλο αυτό ζήτημα. 

‘’Η Σύνοδος επικυρώσασα το δωροφορηθέςν τη ρωσική Εκκλησία, αυτοκέφαλον, και δια πράξεως Συνοδικής’’ και ‘’επέλυσε το γεννηθέν δια της αυθαιρέτου ενεργείας του Πατριάρχου Ιερεμίου ρωσικόν ζήτημα και απεκατέστησεν την τρωθείσαν κανονικήν τάξιν’’, σημειώνει ο μ. Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος. Αυτό μάλιστα που καταληκτικά τονίζει με το, ‘’η σώφρων του Μελετίου φωνή’’, ας αποτελέσει παράδειγμα για να τεθεί τέρμα στον κλονισμό της εκκλησιαστικής ενότητας. 

Ως εκ τούτων το ανυπόστατο το οποίο προβάλλεται, ότι δήθεν η Πατριαρχική αξία στην Εκκλησία της Ρωσία δόθηκε μονομερώς από το Οικουμενικό Πατριαρχείο, χωρίς τη συναίνεση των Τοπικών Ορθοδόξων Εκκλησιών, σαφέστατα δεν αληθεύει.

*(Βλασίου Ιω. Φειδά, Καθηγητού του Πανεπιστημίου Αθηνών ‘’Εκκλησιαστική Ιστορία της Ρωσσίας (988-1988)’’ 3^η Έκδοσις, Αποστολική Διακονία της Εκκλησίας της Ελλάδος, Αθήναι 1988).    

**www.myriobiblos.gr ‘’Μελέτιος ο Πηγάς – Κεφάλαιον Γ΄ : Ο Μελέτιος ως Πατριάρχης Αλεξανδρειας’’.

Διατί να αφήνονται ‘’οι εν σκότει καθήμενοι’’ εις την πλάνην των

Του   Β. Χαραλάμπους, θεολόγου

__________________

‘’Η Αγία των Φώτων ημέρα’’, αποτελεί ‘’μυστήριον υψηλόν τε και θείον, και της άνω λαμπρότητος πρόξενον’’, όπως αναφέρει για την Εορτή των Θεοφανείων  ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος εις τον λόγον του ‘’Εις τα Άγια Φώτα’’.

Πλήθος ‘’πνευματικών λογίων’’, από την Υμνογραφία της Εκκλησίας, μας βοηθούν να αντιληφθούμε το μεγάλο νόημα της Εορτής των Αγίων Θεοφανείων του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού.  «Ακόρεστος γαρ η γλυκύτης των πνευματικών λογίων∙ ου γαρ ευφραίνει κοιλίαν, αλλά καρδίαν, και λογισμούς ευσεβών εις φιλοθεΐαν άγει», για να δανειστούμε τα σπουδαία λόγια, από τον Λόγο του Αγίου Ιωάννη του Χρυσόστομου ‘’Εις τα Άγια Θεοφάνεια’’.

Στις περιπτώσεις Αγιασμού των υδάτων σε λιμάνια της Κύπρου, παρατηρούμε πολλούς αλλόθρησκους μετανάστες συνανθρώπους μας, να παρακολουθούν με απορία και συνάμα με αδιαφορία.   Επιθυμία μεγάλη είναι να γνωρίσουν και αυτοί οι συνάνθρωποί μας τον Χριστό. 

Όταν όμως Ιεράρχες της Εκκλησίας μας ‘’αναπαύουν’’ αλλόθρησκους συνανθρώπους μας, ότι δήθεν και οι πλάνες τους αποτελούν οδούς σωτηρίας, ποια ανάγκη γι’ αυτούς υπάρχει να εγκαταλείψουν την πλάνη στην οποία βρίσκονται; 

Δεν αντιλαμβάνονται ότι με το κακόδοξο διαθρησκειακό ατόπημά τους, ότι δήθεν υπάρχουν και άλλες οδοί σωτηρίας, δεν υψούν Κύριον τον Θεόν ημών, αλλά ‘’καταβιβάζουν’’ αυτόν; 

‘’H πηγή των ευαγγελικών διδαγμάτων ανεωγμένους έχει τους ρύακας’’ αναφέρει ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος.  ‘’Δεύτε προς με πάντες’’ λέγει ο Κύριος  και αυτοί ομιλούν και περί άλλων ‘’οδών σωτηρίας’’, παράλληλων προς τη μόνη οδό σωτηρίας, αφήνοντές τους αλλόθρησκους συνανθρώπους μας σε οδούς απωλείας; 

‘’Ακόρεστος γαρ η γλυκύτης των πνευματικών λογίων’’, αναφέρει ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος εις τον Λόγο του ‘’Εις τα Άγια Θεοφάνεια’’. Γιατί κρύβουν τον Κύριο με το κακόδοξο διαθρησκειακό ατόπημα τους, περί δήθεν υπάρξεως και άλλων οδών σωτηρίας;  Πως αναπαύουν τους αρνούμενους ότι ο Χριστός είναι ο Υιός του επουρανίου Πατρός και ότι δήθεν και αυτοί βρίσκονται δήθεν σε οδό σωτηρίας; 

Εις την Λιτή σε ιδιόμελον του Κοσμά Μοναχού αναφέρονται και τα εξής : «Ω του θαύματος, δίχα πυρός  αναχωνεύει, και αναπλάττει άνευ συντρίψεως, και σώζει τους εις αυτόν φωτιζομένους, Χριστός ο Θεός και Σωτήρ των ψυχών ημών».  Επιμένουν ακόμη για άλλες οδούς σωτηρίας. 

Στο τροπάριο που ακολουθεί των Παλαιοδιαθηκικών αναγνωσμάτων ψάλλουμε, «Επεφάνης εν τω κόσμω, ο τον κόσμον ποιήσας, ίνα φωτίσεις τους εν σκότει καθημένους’’.  Πως αυτοί αφήνουν ‘’τους εν σκότει καθημένους’’ στον ζόφο της πλάνης τους;   

Σε ιερατική ευχή, στην Ακολουθία του Μεγάλου Αγιασμού  των Αγίων Θεοφανείων, ποίημα του Πατριάρχου Ιεροσολύμων Σωφρονίου, αναφέρει ότι «Σήμερον του σκότους ελυτρώθημεν, και τω φωτί της θεογνωσίας καταυγαζόμεθα».  Γιατί ανθρωπάρεσκα και για άλλες οδούς σωτηρίας ομιλούν;  Θεωρούν ότι με τα διαθρησκειακά ατοπήματά τους, ευαρεστούν τον Σωτήρα Χριστό.  Άπαγε της βλασφημίας.

Ας μη στερούν λοιπόν στους ‘’εν σκότει (της πλάνης) καθημένους’’, το ‘’μυστήριον (το) υψηλόν τε και θείον, και της άνω λαμπρότητος πρόξενον’’, όπως εκάλεσε την μεγάλη Εορτή των Θεοφανείων  ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος.

Χριστούγεννα μὲ κλονισμένην τὴν Ἐκκλησιατικὴν ἑνότητα

Tοῦ Β. Χαραλάμπους, θεολόγου

____________________

Ἡ παρατεινόμενη μορφὴ διάσπασης τῆς ἐκκλησιαστικῆς ἑνότητας, ἐξ ἀφορμῆς τοῦ λεγόμενου Οὐκρανικοῦ ἐκκλησιαστικοῦ ζητήματος, μᾶς βρίσκει νὰ ἑορτάζουμε καὶ φέτος Χριστούγεννα, μὲ αὐτὴ τὴ λυπηρὴ κατάσταση.

“Τὸ γὰρ τῆς Ἐκκλησίας ὄνομα οὐ χωρισμοῦ, ἀλλ’ ἑνώσεώς ἐστι καὶ συμφωνίας ὄνομα”, τονίζει ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος (Εἰς τὴν Α΄ Κορινθίους Ὁμιλία Α΄). Πρὸς τί λοιπὸν ὁ παρατεινόμενος κλονισμὸς τῆς Ἐκκλησιαστικῆς ἑνότητας; Εἶναι σὲ ὅλους γνωστὸ ὅτι Πανορθοδόξως, θὰ θεραπευθεῖ τὸ τῆς διχόνοιας ἄτοπο.

Δυστυχῶς ἦταν ἐκ τῶν προτέρων γνωστό, ὅτι ἐκχώρηση Αὐτοκεφαλίας χωρὶς τὴ συναίνεση τῶν ὑπολοίπων Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν, θὰ ἐπέφερε τὴ διάσπαση τῆς ἐκκλησιαστικῆς ἑνότητας.

Ὁ λόγος τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, “ἐν τούτῳ γνώσονται πάντες ὅτι ἐμοὶ μαθηταὶ ἐστε, ἐὰν ἀγάπην ἔχητε ἐν ἀλλήλοις” (Ἰω. 13, 35), γιατί παραθεωρεῖται; Ἡ χωρὶς διχόνοιες ἑνότητα τῆς Ἐκκλησίας, ἀποτελεῖ ἀλλότροπον διδαχὴν γιὰ τοὺς ἐκτὸς Ἐκκλησίας συνανθρώπους μας. Δυσ­τυχῶς ἡ διχόνοια αὐτὴ ἡ ὁποία ἐπικρατεῖ στὴν Ἐκκλησία, ἄλλα διδάσκει καὶ μάλιστα τονίζεται καὶ σὲ συναντήσεις μὲ ἑτεροδόξους, ἀλλὰ καὶ ἀλλοθρήσκους. Τί νὰ σχολιάσει κανεὶς μετὰ ἀπὸ αὐτό;

Τὸ “δεῦτε οὖν συμπορευθῶμεν”, τὸ ὁποῖο εἶπε ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος, ἀναφερόμενος στὴ μεγάλη Ἑορτὴ τῶν Χριστουγέννων, γιατί λησμονεῖ­ται; Σὲ αὐτὴ τὴ μεγάλη διχόνοια ποὺ ταλαιπωρεῖ τὴν Ἐκκλησία, ἡ μόνη θεραπεία εἶναι ἡ σύγκληση Πανορθόδοξης Συνόδου. “Ἐκκλησία συστήματος καὶ συνόδου ἐστὶν ὄνομα”, λέγει ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος (PG 55,493). Ἡ Συν­οδικὴ ὁδὸς θὰ γίνει δορυφόρος τῆς ἑνότητας.

“Δεῦτε οὖν, ἑορτάσωμεν, δεῦτε πανηγυρίσωμεν”, ἀναφέρει ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος (Λόγος εἰς τὸ γενέθλιόν τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ). Ἂν στὴν Ἐκκλησία μας δὲν συνεορτάσωμεν καὶ συμπανηγυρίσωμεν, κατὰ τὴν μεγάλη αὐτὴ Ἑορτὴ τῶν Χριστουγέννων, πῶς θὰ ἑορτάσωμεν καὶ πανηγυρίσωμεν;

“Ἄγγελοι μετὰ ἀνθρώπων κοινωνοῦσι, καὶ ἄνθρωποι μετὰ ἀγγέλων ἀδεῶς διαλέγονται”, ἀναφέρει ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος (Ἁγίου Ἰωάννου Χρυσοστόμου “Λόγος εἰς τὸ γενέθλιον τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν Χριστοῦ”). Μὲ τέτοιο κλονισμὸ τῆς ἐκκλησιαστικῆς ἑνότητας, πῶς θὰ ἀκολουθήσουμε τὸν “ἐξαίσιον δρόμον” πρὸς τὴν Βηθλεέμ;

Καὶ φέτος θὰ ἑορτάσουμε Χριστούγεννα μὲ κλονισμένη τὴν ἐκκλησιαστικὴ ἑνότητα. Αὐτὸ καταδεικνύει ἐπιτακτικότερη τὴν ἀνάγκη τῆς Συνοδικῆς ὁδοῦ, ὡς τῆς μόνης διεξόδου, μὲ πρώτιστο θέμα τὴν κλονισθεῖσα ἐκκλησιαστικὴ ἑνότητα καὶ μέσα ἀπὸ αὐτὸ τὸ ἐκκλησιαστικὸ κριτήριο τῆς ἑνότητας, θὰ πρέπει νὰ συζητηθεῖ τὸ Αὐτοκέφαλο.

Ἡ διχόνοια στὴν Ἐκκλησία γιατί παρατείνεται; Γιατί δὲν συγκαλεῖται Πανορθόδοξη Σύνοδος, γιὰ τὸ ζήτημα τὸ ὁποῖο προκάλεσε τὴ διχόνοια; Συνοδικῶς θὰ πρέπει νὰ ἐπιλυθεῖ τὸ πρόβλημα τῆς κλονισθείσας ἐκκλησιαστικῆς ἑνότητας καὶ συνεπακόλουθα τὸ ζήτημα τοῦ Αὐτοκεφάλου.

Αὐτὴ τὴν ἑόρτιο ἡμέρα τῆς Γεννήσεως τοῦ Χριστοῦ, ἂς παρακαλέσομε τὸν Κύριο, ποὺ “τῆς εἰρήνης αὐτοῦ οὐκ ἔστιν ὅριον” (Ἡσ. 9,7), νὰ εἰρηνεύσει τὴν Ἐκκλησία Του.

“Μὴ ᾖ ἐν ὑμῖν σχίσματα” (Α΄ Κορ.1,10), λέγει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος. Ἦταν ἐκ τῶν προτέρων γνωστὸ ὅτι ἐκχώρηση Αὐτοκεφάλου χωρὶς τὴ συναίνεση τῶν Τοπικῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν θὰ ἐπέφερε τὴ διάσπαση τῆς ἐκκλησιαστικῆς ἑνότητας.

“Ἦτε δὲ κατηρτισμένοι ἐν τῷ αὐτῷ νοΐ καὶ ἐν τῇ αὐτῇ γνώμῃ” (Α΄ Κορ.1,10), λέγει ὁ Ἀπόστολος Παῦ­λος. Αὐτὸ καταδεικνύει τὸ ὁμόγνωμο στὴν Ἐκκλησία, γιὰ νὰ διασφαλίζεται ἡ ἐκκλησιαστικὴ ἑνότητα.

Διὰ Συνόδου θὰ ἐπανέλθει ἡ χαρὰ τῆς ἑνότητας. Μὲ βάση τὸ ἐκκλησιαστικὸ κριτήριο τῆς ἑνότητας, θὰ ἐπιλυθεῖ τὸ μεγάλο αὐτὸ πρόβλημα. Ἡ Συνοδικὴ ὁδὸς θὰ γίνει δωροφόρος τῆς Ἐκκλησιαστικῆς ἑνότητας.

Η ‘’σιωπηρή διδαχή’’ του μ. Πατριάρχη Σερβίας Παύλου

Του Β. Χαραλάμπους, θεολόγου

_________________________

Πρόσφατα (15 Νοεμβρίου) ήταν το μνημόσυνο του μ. Πατριάρχη Σερβίας Παύλου, του οποίου  η μοναχική μορφή αποτελούσε ‘’σιωπηλή διδαχή’’, όταν χρησιμοποιούσε λεωφορείο ή όταν περιερχόταν με τα πόδια τους δρόμους του Βελιγραδίου.

Μια πολύ σημαντική πτυχή της ‘’σιωπηλής διδαχής’’ του μ. Πατριάρχη Σερβίας Παύλου, ήταν και η καλή εντύπωση που σχημάτιζαν πολλοί ετερόδοξοι, ακόμη και αλλόθρησκοι, οι οποίοι συχνά τον έβλεπαν να χρησιμοποιεί λεωφορείο ή να περιέρχεται  με τα πόδια τους δρόμους του Βελιγραδίου. Και αυτή η ‘’σιωπηλή διδαχή’’ αποτελούσε συνάμα μια πράξη ιεραποστολική. 

Κάθε φορά όμως που περνώ από την Ιερά Αρχιεπισκοπή Κύπρου, όπου στον προαύλιο χώρο της εκτίθενται τα δύο πολυτελή αυτοκίνητα, η υπερπολυτελής candillac και η mercedes 600,  που χρησιμοποιούσε ως πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας ο μ. Αρχιεπίσκοπος Μακάριος Γ΄, διερωτώμαι για τη χρεία των εκθεμάτων αυτών στο χώρο αυτό. 

Διερωτώμαι γιατί να υπάρχουν ως εκθέματα στην Ιερά Αρχιεπισκοπή Κύπρου και όχι σε χώρο του προεδρικού μεγάρου, αφού κιόλας με την ιδιότητά του ως πρόεδρος τα κατείχε.  Έχουν αναλογιστεί ποτέ ότι δεν αποτελούν ‘’σιωπηρή διδαχή’’ και στο πλήθος των ετερόδοξων τουριστών, οι οποίοι επισκέπτονται τον Ιερό Ναό του Αγίου Ιωάννη και το Βυζαντινό μουσείο, δίπλα στην Αρχιεπισκοπή; 

Εφόσον τα δύο αυτά υπερπολυτελή αυτοκίνητα τα είχε ως πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας ο μ. Αρχιεπίσκοπος Μακάριος Γ΄, θα πρέπει να εκτίθενται σε χώρο του προεδρικού μεγάρου ή κάπου αλλού.  Δεν υπάρχει καμιά χρεία να εκτίθενται στον προαύλιο χώρο της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κύπρου.

Όσοι δεν ενοχλούνται από τα δύο αυτά υπερπολυτελή αυτοκίνητα πιθανόν να επαναπαύονται στην ‘’ιστορικότητά’’ τους.

Πιθανόν επίσης η αναφορά αυτή να προσκρούσει σε αντιλήψεις ξένες προς αυτές που Άγιοί μας, παλαιοί και σύγχρονοι μας δίδαξαν.   Είναι καιρός να υπερβούμε τέτοιους, αλλά  και παρόμοιους δισταγμούς.  

Η ‘’σιωπηρή διδαχή’’ του μ. Πατριάρχη Σερβίας Παύλου, ας αποτελέσει αφορμή να απομακρυνθεί η άλλη ‘’διδαχή’’ των δύο αυτών εκθεμάτων υπερπολυτελείας. 

Καινοφανείς απόψεις δια το θέμα των αμβλώσεων από τον Σεβ. Ταμασού

Του Β. Χαραλάμπους, θεολόγου

_________________________

Σε πρόσφατη ραδιοφωνική συνέντευξή του ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Ταμασού, στις 23/11/2022 στο ραδιοφωνικό σταθμό Πολίτης 107.6, αναφέρθηκε μεταξύ άλλων και στο θέμα των αμβλώσεων ως εξής : ‘’Έχω συγκεκριμένη θέση στο θέμα των αμβλώσεων.  Οι αμβλώσεις, διότι μιλώ και με επιστήμονες, μιλώ με θεολόγους, διαβάζω και τις Γραφές, έχω μιαν άποψη.  Από τη στιγμή που δημιουργείται στη μήτρα μιας γυναίκας ένας ολοκληρωμένος άνθρωπος, με ολοκληρωμένο εγκέφαλο, είναι μια ξεχωριστή προσωπικότητα, είναι ένα ξένο σώμα’’.  Στην ερώτηση της δημοσιογράφου, ‘’Πότε δημιουργείται όμως, σε ποιο μήνα’’ ο Σεβ. Ταμασού απάντησε το εξής : ‘’Αυτό είναι debatable (συζητήσιμο) και υπάρχουν συζητήσεις.  Εγώ λέω να αφήσουμε την επιστήμη να μας καθοδηγήσει’’.  Σ’ αυτό η δημοσιογράφος ανέφερε ότι ‘’η επιστήμη εμίλησε, οι Ιεράρχες όμως λέει ο καθένας ότι θέλει’’.  Και συνέχισε απαντώντας ο Σεβασμιώτατος με τα ακόλουθα : ‘’Όχι, όχι, επειδή είμαι σε διάλογο με την επιστήμη, υπάρχουν ακόμα γκρίζες ζώνες, συζητείται.  Εγώ λέω η δημιουργία του εγκεφάλου παραδείγματος χάριν’’*.

Πρωτάκουστες θέσεις λέγονται από Ιεράρχη της Εκκλησίας μας.  Η Εκκλησία έχει ξεκάθαρη θεολογική θέση στο θέμα των αμβλώσεων. Η θέση της Εκκλησίας μας, για το θέμα των αμβλώσεων είναι ότι ‘’το έμβρυο από τη στιγμή της συλλήψεως είναι πρόσωπο και εικόνα του Θεού’’.

Η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος, στις  7/6/2001  σε ανακοίνωσή της σχετικά με το θέμα των αμβλώσεων ανέφερε το εξής : «Η Εκκλησία πιστεύει ότι το έμβρυο από τη στιγμή της συλλήψεως είναι πρόσωπο και εικόνα του Θεού και έχει δικαίωμα στη ζωή, το οποίο κανείς δεν μπορεί να του το αφαιρέσει».  Αυτό  είναι η θέση της Εκκλησίας μας. 

Η Εκκλησία συνοδικώς, αλλά και δια των μεγάλων Αγίων της, έχει δώσει ξεκάθαρα τη μαρτυρία της για το πολύ σοβαρό αυτό θέμα. ‘’Εγώ λέω η δημιουργία του εγκεφάλου παραδείγματος χάριν’’, ανέφερε ο Σεβασμιώτατος.  «Άμα δε το σώμα και η ψυχή πέπλασται, ου το μεν πρώτον, το δε ύστερον» αναφέρει ο Άγιος  Ιωάννης ο  Δαμασκηνός στο σύγγραμμά του  «Έκδοσις ακριβής Ορθοδόξου Πίστεως», με το «άμα» να δηλώνει επακριβώς το ταυτόχρονο.  Αυτό καταρρίπτει την καινοφανή άποψη του Σεβ. Ταμασού.

Επίσης  ο Άγιος  Ιωάννης ο  Δαμασκηνός στα  «Κεφάλαια φιλοσοφικά» αναφέρει : «Oμοϋπόστατα εισίν, ότε δύο φύσεις εν μια υποστάσει ενωθώσι και μίαν  σχώσιν υπόστασιν σύνθετον και εν πρόσωπον, ως ψυχή και σώμα».   Οτιδήποτε αναιρεί την διδασκαλία της Εκκλησία μας είναι ξένο προς την Πατερική Θεολογία της.  Θα αναιρέσουμε τη διδασκαλία της Εκκλησίας μας και θα πρέπει ‘’να αφήσουμε την επιστήμη να μας καθοδηγήσει’’, όπως ανέφερε ο Σεβ. Ταμασού;

«Η ψυχή όλη δι’ όλου του σώματος χωρεί και ομοχρόνως εν τη ζωή γίνεται», λέγει ο Άγιος  Γρηγόριος Νύσσης στο σύγγραμμά του «Εξήγησις του Άσματος των Ασμάτων», Λόγος Ζ΄.  Σαφώς δεν προηγείται το σώμα της ψυχής, αλλ’ η ψυχή γίνεται «ομοχρόνως» με το σώμα.  Είναι χαρακτηριστική η ρήση του Αγίου Γρηγορίου Νύσσης,  με το «ομοχρόνως» να επεξηγεί πλήρως ότι «άμα το σώμα και  η ψυχή».  Αυτή είναι η διδασκαλία της Εκκλησίας μας και δεν είναι ‘’debatable’’ (συζητήσιμο), για να χρησιμοποιήσουμε την έκφραση του Σεβασμιωτάτου.

«Ούτε γαρ σώμα προ της ψυχής αφίστατο, ούτε ψυχή προ του σώματος» αναφέρει ο Άγιος Αναστάσιος ο Σιναΐτης  (P.G. 89,724).  Πως δύναται να ισχυριστεί κανένας, ότι «το σώμα πρώτον γέγονεν και η ψυχή ύστερον», εάν θέλει ορθοδόξως να φρονεί περί του θέματος αυτού;  «Την ψυχήν ούτε γαρ προϋφίσταται του σώματος, ούτε μεθυφίσταται.  Αλλ’ άμα τη τούτου γενέσει κτίζεται και αυτή»,  αναφέρει ο Άγιος Ιωάννης ο  Σιναΐτης (Κλίμαξ, Λόγος Κστ΄). 

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς  στα ‘’Εκατόν Πεντήκοντα Κεφάλαια’’ (Συγγράμματα Τόμος Ε΄)  αναφέρει  ότι ‘’η μέντοι ψυχή συνέχουσα το σώμα, ω και συνεκτίσθη, πανταχού του σώματος εστίν’’.  Αλλά και οι σύγχρονοί μας Άγιοι, όπως ο Άγιος Πορφύριος και ο Άγιος Παΐσιος, τα αυτά φρονούσαν για το θέμα των αμβλώσεων. 

Αυτό είναι καινοφανές ατόπημα από θεολογική σκοπιά η άποψη αυτή.  Δηλαδή ‘’να αφήσουμε την επιστήμη να μας καθοδηγήσει’’, όπως είπε ο Σεβασμιώτατος, σε ποια για παράδειγμα ακριβώς εβδομάδα δημιουργείται ο εγκέφαλος (αν και με ακρίβεια δεν μπορεί να καθοριστεί), για να υπάρξει χρονική περίοδος όπου θα είναι επιτρεπόμενη η άμβλωση;  

*Σχετικό άρθρο της Γιώτας Χατζηκώστα, στο οποίο στη διαδικτυακή έκδοσή του παρεχόταν η δυνατότητα  να ακούσεις και το σχετικό ηχητικό ντοκουμέντο, αναφορικά με τη συνέντευξη του Σεβ. Ταμασού, δημοσιεύτηκε στις 23/11/2022 στην κυπριακή εφημερίδα ‘’Πολίτης’’, με τίτλο ‘’Ο Ταμασού Ησαΐας στον Πολίτη 107.6 : Γιατί αναγνωρίζει τον Ουκρανίας Επιφάνιο και γιατί θέλει να γίνει Αρχιεπίσκοπος – Οι θέσεις του για το Κυπριακό, Παιδεία, Αμβλώσεις’’.